Klopt niet

Soms word ik overvallen door een gevoel van grote ongewisheid. Terwijl alles zijn doodnormale rustige gangetje lijkt te gaan. Kent u dat? Dobberend op uw luchtbedje groeit het vermoeden van een metersdiepe waterval op korte afstand, terwijl het water er toch strak en rimpelloos bijligt en niets wijst op een dreigende catastrofe. Maar de toenemende hartslag schreeuwt: er klopt iets niet.

De afgelopen week was zwanger van opschudding en consternatie. De terminaal zieke schoonvader van ons staatshoofd werd doodverklaard, maar bleek zeer kort daarna toch weer levensvatbaar. Een serieverkrachter bleek jarenlang vermomd als modelvader Bill Cosby. Tjesus! Tot overmaat van ramp ontdekte ik met grote zekerheid dat een of andere whizzkid een foto van mijn bilpartij heel handig heeft gephotoshopt op het lijfje van Kim Kardashian. Niet alleen constateerde dat deze combinatie niet klopte. Bovendien vroeg ik af of iets dergelijks zomaar is toegestaan, of dat hier het portretrecht niet geschonden wordt.

Hoort, wat klopt daar? Of wat klopt er niet? Een vraag die ook het traditionele bezoek overheerste van het bezoek kindervriend Sint Nicolaas. Of liever: dat van zijn trouwe gevolg. En traditioneel is hier misschien ook niet meer van toepassing. Al weken voor de feestelijke intocht heerste hierover grote onrust. In de zwart-wit-discussie leek geen enkele ruimte voor nuance. Er ontstond een oorlog waarin alles was toegestaan.

Een uitgesproken zangeres en haar kinderen werden bedreigd vanwege kleurrijke opvattingen. Een onderzoeksjournaliste (!) plaatste het conflict uiterst geforceerd buiten elke context in een weinig subtiele documentaire vol uitgelokte reacties. Beide partijen toonden zich bepaald geen fatsoenlijke debaters. Tussen voor- en tegenstanders zat de doelgroep klem. De kinderen. En wij.

Wij? Ja, ook wij. Een toegewijd clubje volwassenen met een groot kinderhart, dat zich al jaren inzet om de legende van heiligman en helpers levend te houden. We helpen onze iconen daarbij door op scholen te verschijnen in de outfit en gedaante van onze grote voorbeelden. Dat is een dankbare opgave in de traditie waarin wij zelf groot zijn geworden en waarin ook onze kinderen zin opgegroeid. Zij noch wij associeerden dit rollenspel ooit met racisme en racistisch zijn we ook nimmer geworden. Maar ja: wij hebben dan ook geen kleurtje, hoezeer we daar soms ook ons best voor doen.

Dit jaar vroegen wij aan de scholen waar we weer te gast mogen zijn of zij aanpassingen noodzakelijk achten in onze verschijning. Men koos voor de traditie. Zonder uitzondering. Dat was duidelijke taal. Maar klopte dat wel? Een aantal van ons zo onschuldige clubje werd overvallen door een groot gevoel van ongewisheid. De pret, de onbevangenheid: het was verdwenen en maakte plaats voor een voortdurend dilemma: wát we ook zullen (gaan) doen, helemaal goed zullen we het nooit meer doen.

Daarom hangen we na dit jaar mijter, tabberd en pietenpakken aan de wilgen. De zwartbevlekte witte handdoek in de ring. We zijn vast niet de enigen, of de laatsten. Het feest is besmet en sterft een onafwendbare, zekere dood.

Ik weet niet of dat wel klopt.

Geluksverslaving

’n Moment van geluk, dat is alles wat telt. Deze weldoordachte woorden van een vaderlandse componist en tekstdichter uit de hoogtijdagen van de Nederpop vormen al jarenlang mijn motto en leitmotiv In Het Leven. Maar het najagen van geluksmomenten blijkt niet alleen bevredigend, het is ook nog eens verslavend.

‘Ik heb nog nóóit wat gewonnen!’ Dat roep ik steevast wanneer mij een onverwacht prijsje ten deel valt. Feitelijk zijn die woorden dus niet waar: ik heb al behoorlijk vaak wat gewonnen, maar elke keer voelt het wel weer als de eerste keer. Het allermooiste is het wanneer dit geluk mij volkomen onverwacht ten deel valt, mij treft als een kogel in het achterhoofd. Het beste alternatief  is om het geluksgevoel op te roepen, door er zelf daadwerkelijk iets voor te doen. Mijn eerste herinnering hiervan speelt op 11-jarige leeftijd, toen ik bij de opening van een plaatselijke platenzaak meedeed met een soort karaoke-avant-la-lettre. Argeloze voorbijgangers werd op straat gevraagd om (in een microfoon!) mee te zingen met hun lievelingsnummer en vervolgens kregen ze het betreffende plaatje cadeau. Zo kwam in het in bezit van de hitsingle The hostage door Donna Summer.

In 1976 voorspelde ik de top 5 van de Nederlandse Top 40 van 3 april geheel correct  - een onwaarschijnlijk succes: Fernando van Abba steeg van nummer 5 naar nummer 1! – en won een platenbon van 25 of misschien wel 50 gulden. Exact tien jaar later deed ik het kunstje nog eens over en won toen zomaar álle veertig Top 40-singles! Ach,  dat gelukzalige gevoel van verhoogde eigenwaarde, van het unieke en uitverkoren lot uit de loterij: ja, verslavend was dat zeker.  Behalve in loterijen zocht ik naar geluk in wedstrijden, prijsvragen en het casino (waarvan ik eenmaal huiswaarts keerde met een winst van twaalfhonderd gulden).

Op het hoogtepunt van mijn verslaving nam ik deel aan een televisiequiz. Een ontluisterende ervaring. Niet alleen omdat ik als verliezend finalist van deze afvalrace met lege handen de studio moest verlaten. Nee, vooral vanwege het teleurstellende optreden van de quasi-intellectuele presentatrice van De Zwakste Schakel, die niet alleen voortdurend door twee stevige jongens in en uit het quizdecor moest worden gehesen, omdat zij op haar stiletto’s niet kon lopen, maar ook omdat elke uitgesproken zin haar vooraf moest worden ingefluisterd en er van enige spontaniteit absoluut geen sprake bleek – maar daarover een andere keer meer.

Nu speel ik alweer vele jaren tweemaal per maand mee met een pubquiz in een ouderwets plaatselijk buurtcafé. Samen met De Ware en twee gezellige zwagers combineer ik een breed arsenaal aan nutteloze kennis en aldus vormen wij een schier onverslaanbaar kwartet. Elke keer weer zijn we dolgelukkig wanneer we onze vier consumptiebonnen aan het eind van de avond daadwerkelijk weten te verzilveren.

De loterijen waarin ik meespeel zijn enige tijd geleden begonnen met het vervangen van geldprijzen door tastbare keuzecadeaus. Op die manier heb ik intussen al een leuke hoeveelheid kookboeken verzameld. Dat geeft een geheel nieuwe dimensie aan het geluksgevoel. Er is immers weinig heerlijker dan urenlang watertandend bladeren door een fraai kookboek – maar daarover een andere keer meer.